Kiến thức về van bướm

Giới thiệu chung về van bướm

Van bướm hay còn có tên tiếng anh là Butterfly valve hay còn được gọi là van cánh bướm. Đây là một trong những loại van công nghiệp được sử dụng thông dụng nhất trên hệ thống đường ống hiện nay. Đặc điểm cấu tạo nổi bật nhất của van bướm đó là cấu tạo đơn giản, thoạt nhìn hình dạng giống một con bướm, và nhất là giá thành thấp hơn so với các loại van công nghiệp có cùng chức năng khác.

Van bướm là gì?

Van bướm được lắp đặt trên hệ thống với chức năng đóng mở hoàn toàn hoặc điều tiết lưu chất trong đường ống với nhiều loại kích thước khác nhau. Bộ phận điều khiển của van có 2 dạng thủ công: tay gạt, tay quay và tự động bằng điện hoặc bằng khí nén. Vớ thời gian đóng mở nhanh, thiết kế bằng nhiều chất liệu, hiện tại van bướm được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như công nghiệp, nông nghiệp, PCCC, xăng dầu, hơi nóng….

>>> Xem: Sản phẩm van bướm

Cấu tạo chung  của van bướm

Van bướm có cấu tạo tương đối đơn giản gồm các thành phần chính là thân, đĩa, gioăng, trục van, bộ phận điều khiển. Đặc điểm cấu tạo chi tiết của từng bộ phận cụ thể như sau:

Cấu tạo van bướm

• Thân van: được đúc sẵn với hình dạng là một vòng kim loại đúc nguyên khối bằng chất liệu inox, nhựa, gang, đồng… Thân van sẽ được cố định các lỗ để siết bu lông, ốc, với bề mặt của đường ống.
• Đĩa van: hay còn được gọi là cánh van, chất liệu đi kèm thân van, là bộ phận trực tiếp tiếp xúc với lưu chất và chịu áp lực ma sát tác động của van. Đĩa van có thể xoay mở ở nhiều góc độ trong phạm vi gioăng làm kín.
• Trục van: được làm bằng hợp kim cứng, có chức năng kết nối phần điều khiển và truyền chuyển động giúp đĩa van thực hiện quá trình đóng, mở.
• Bộ phận điều khiển: Tùy vào nhu cầu sử dụng sẽ có các loại: tay gạt, tay quay, điều khiển điện hay điều khiển khí nén.
• Gioăng làm kín: hay còn được gọi là lớp lót, vòng làm kín, bộ phận làm kín được làm từ cao su, teflon, ePDM, TEFLON. Với chức năng làm kín, chống rò rỉ lưu chất ra bên ngoài và làm giảm âm khi vận hành.
• Các bộ phận khác: bánh răng định hướng, bulong, chốt, ốc…

Cách thức hoạt động của van bướm

Nguyên lý hoạt động chung của hầu hết các loại van bướm đó là dựa vào lực tác động lên bộ phận điều khiển của van. Cụ thể khi van ở trạng thái đóng, nếu tác động lực lên trục van, trục van sẽ truyền chuyển động kéo theo đĩa van dịch chuyển một góc 90 độ, song song với đường ống. Khi đó van ở trạng thái mở hoàn toàn, cho phép lưu chất đi qua. Khi tác động ngược lại, đĩa van dịch chuyển vuông góc với đường ống van sẽ chuyển sang trạng thái đóng, ngăn lưu chất đi qua.

Có một số loại van bướm như van bướm lá, van bướm đối trọng, cơ chế đóng mở sẽ phụ thuộc vào áp lực của dòng chảy lưu chất để đẩy đĩa van. Nếu dòng chảy càng lớn thì đĩa van sẽ được mở rộng hơn, khi áp lực dòng chảy giảm, đĩa van sẽ dần dần đóng lại.

Chi tiết mới quý vị theo dõi video dưới đây:

Kiến thức phân loại van bướm

Theo kiểu kết nối

• Wafer – style butterfly valve

Kiểu kết nối Wafer là dạng kẹp chặt 2 mặt bích của đường ống với van bướm. Khi lắp đặt van bướm được kép chặt ở giữa bằng bulong được luồn qua các lỗ trên thân van bướm. Tiêu chuẩn mặt bích kết nối Wafer là JIS 10K, BS PN10, BS PN16, ANSI class150…Với ưu điểm kết nối đơn giản, dễ dàng, phù hợp với nhiều đường ống có kích cỡ khác nhau, hiện tại đây cũng kiểu kết nối được sử dụng phổ biến, thông dụng.

• Lug – style butterfly valve

Kết nối Lug có đặc điểm là dễ tháo rời, phần kết nối van theo một tiêu chuẩn nhất định. Chính vì thế, chỉ phù hợp với hệ thống không cố định và khi sử dụng phải đảm bảo đúng theo tiêu chuẩn kết nối của van. Có như vậy mới đảm bảo van hoạt động ổn định, an toàn và chắc chắn.
Ngoài hai kiểu van bướm cơ bản trên, van bướm còn có các loại khác như:

• Flanged Butterfly Valve
• Butt Welded Ends Types
• Zero offset Butterfly Valve…

Theo kiểu điều khiển hoạt động

• Van bướm tay gạt

Van bướm tay gạt là loại van điều khiển bằng thủ công, bộ phận điều khiển là tay gạt dễ sử dụng, không đòi hỏi chuyên môn kỹ thuật cao. Về cấu tạo sẽ có phần thanh cố định nằm phía trên, phần thanh chuyển động nằm ở phía dưới. Khi vận hành chỉ cần gạt sang một góc 90 độ là có thể đóng/ mở hoặc điều chỉnh dòng chảy qua đường ống. Thông thường loại van này chỉ được sản xuất kích cỡ từ DN50 – DN200 vì vận hành thủ công bằng sức người nên có giới hạn.

• Van bướm tay quay

Về cơ bản cũng có cấu tạo giống van bướm tay gạt nhưng phần truyền động được thay bằng tay quay vô lăng kèm hộp số trợ lực. Để đóng, mở van chỉ cần xoay vô lăng cùng hoặc ngược chiều kim đồng hồ. Khi đó lực tác động từ tay quay sẽ được truyền xuống trục van nhờ hộp số trợ lực và kéo đĩa van dịch chuyển cho phép hoặc ngăn chặn dòng chảy lưu chất. Thông thường van bướm tay quay được sản xuất kích cơ lớn hơn tay gạt một chút đó là từ DN50 – DN400.

• Van bướm điều khiển bằng khí nén

Van bướm điều khiển bằng khí nén được ứng dụng chủ yếu trong môi trường khí nén và thường dùng cho các loại đường ống từ DN50 – DN1200. Với nguyên lý hoạt động dựa vào nguồn khí nén được cấp. Khi van ở trạng thái đóng, nếu cấp khí nén vào, lực từ khí nén sẽ truyền chuyển động giúp trục van và đĩa van dịch chuyển sang trạng thái mở hoàn toàn, cho phép lưu chất đi qua. Khi ngừng cấp khí nén, đĩa van sẽ quay về trạng thái đóng.

• Van bướm điều khiển bằng điện

Van bướm điều khiển bằng điện là một dạng van điều khiển tự động bằng dòng điện. Trong đó van bướm hoạt động đóng mở bằng hai cánh van, điều khiển đóng mở thông qua trục van. Van bướm điều khiển điện rất thông dụng trong các đường ống vừa và lớn. Cơ chế đóng mở của nó cho phép một lượng lớn lưu chất có thể chảy qua. Nguồn điện áp thông dụng là 24V, 220V, 380V…

Theo cấu tạo chất liệu

• Van bướm gang

Chất liệu gang như chúng ta đều biết có đặc tính đúc tốt, chống ăn mòn, oxy hóa, chịu bền tốt và làm việc được trong môi trường có nhiệt độ, áp lực cao. Đặc biệt, giá thành của chất liệu gang tương đối rẻ, đây cũng chính là lý do tại sao dòng van bướm gang được sử dụng phổ biến và được nhiều khách hàng ưa chuộng trong đời sống, sản xuất, chế biến…

• Van bướm inox

Van bướm inox được ứng dụng nhiều trong môi trường có tính ăn mòn mạnh như hóa chất, xăng, dầu, khí nén…trong các khu công nghiệp, nhà máy sản xuất có quy mô lớn. Bởi chất liệu inox có độ bền cơ học cao, chống va đập tốt, chống chịu được môi trường có nhiệt độ áp lực cao. Tuy nhiên, xét về mặt giá thành, so với các loại van bướm khác thì van bướm inox được xem là đắt nhất.

• Van bướm nhựa

Van bướm nhựa được sản xuất chuyên dụng cho môi trường hóa chất, axit đậm đặc. Vì chất liệu nhựa có ưu điểm chống ăn mòn, chống oxy hóa cực tốt nên hoạt động tốt trong điều kiện môi trường này. Ngoài ra giá thành của van bướm nhựa cũng khá rẻ nên đảm bảo phù hợp, tiện lợi cho quá trình sử dụng, thay thế.

• Van bướm thép

Van bướm thép được sử dụng chủ yếu trong hệ thống đường ống có kích thước lớn trong các khu công nghiệp, nhà máy, hệ thống HVAC có quy mô lớn. Bởi lẽ thép là chất liệu có độ cứng cao, chịu va đập cực tốt và nhất là chống chịu được môi trường có nhiệt độ, áp lực lớn. Tuy nhiên theo khuyến cáo của nhà sản xuất nên hạn chế sử dụng trong môi trường hóa chất bởi axit chống ăn mòn khá kém.

Ngoài ra, còn có thể phân loại van bướm theo xuất xứ của van:

• Van bướm Hàn Quốc
• Van bướm Thái Lan
• Van bướm Trung Quốc
• Van bướm Đài Loan
• Van bướm Thổ Nhĩ Kỳ
• Van bướm Malaysia

Các ứng dụng của van bướm

ứng dụng của van bướm

Hiện nay, van bướm được ứng dụng rộng rãi và phổ biến trong khá nhiều lĩnh vực, dưới đây là một số ứng dụng thường gặp:

• Van bướm được sử dụng rộng rãi trong hệ thống ô tô với chức năng điều chỉnh luồng không khí hướng vào động cơ của ô tô. Ví dụ, bạn có thể phát hiện van bướm trong bộ chế hòa khí ô tô.
• Trong các đường ống và ống chữa cháy được biết đến nhiều nhất do cơ sở điều tiết dễ dàng và giới hạn áp suất phù hợp.
• Các van này cũng được sử dụng trong các dịch vụ ăn mòn và mài mòn.
• Được sử dụng trong các cơ sở nước áp suất cao và hơi nước yêu cầu nhiệt độ cao. Bên cạnh đó, dịch vụ chân không, hệ thống làm mát và nước tuần hoàn cũng cần đến van bướm.
• Trong các ngành công nghiệp dầu khí, hóa dầu, điện, hóa chất và hàng hải.
• Van cũng có thể được sử dụng cho hệ thống bật-tắt hoặc dịch vụ điều chế.

Cách lắp đặt và bảo trì van bướm

Cách lắp đặt van bướm:

Đầu tiên tiến hành vệ sinh các vị trí cần lắp đặt sạch sẽ đảm bảo không dính rác thải, bụi bẩn… tránh làm tắc nghẽn đường ống trong quá trình vận hành van.

Tiếp theo, bắt đầu hàn cố định mặt bích vào đường ống của hệ thống, đồng thời gắn gioăng làm kín theo kích cỡ chuẩn bị sẵn vào mặt bích.

Đặt van ở vị trí mở ¼ trước khi lắp đặt, để giảm thiểu tình trạng đệm làm kín bị biến dạng do xiết quá chặt, các kẹt và rò rỉ.

Trong quá trình lựa chọn van cần chú ý đảm bảo đường kính của 2 đường ống lắp van, phải bằng nhau để có không gian hoạt động cho đĩa van và tránh bị rò rỉ lưu chất.

Xiết chặt khiến ốc, vít từ từ theo mặt phẳng và đều tay và phải có một khoảng cách mặt bích vừa đủ, để lắp van để không làm cho hư hại miếng đệm.
Lưu ý:

• Sau khi lắp đặt xong cần phải kiểm tra độ chặt của bulong, nếu chưa chặt thì cần tiến hành xiết chặt bulong, ốc vít tránh sảy ra trường hợp van sai lệch khi vận hành.Quá trình đặt van vào gioăng cần chuẩn xác, nếu sai lệch van sẽ không mở hết cỡ hoặc đóng hết cỡ được.

Cách bảo trì van bướm

• Nếu sử dụng van bướm trong môi trường chất lỏng, có độ ma sát và bào mòn cao nên có kế hoạch bảo trì đều đặn để kiểm tra tình trạng hoạt động của thiết bị (tốt nhất là từ 3- 6 tháng một lần).
• Người trực tiếp vận hành, cần phải giữ sạch và bôi trơn phần cần van lộ ra bên cạnh đó một số dòng van yêu cầu cần phải bôi trơn cả phía trong.
• Đối với van vận hành thường xuyên, thì cần tháo ra để kiểm tra sau khi sử dụng từ 2-3 năm. Mục đích để kiểm tra xem đĩa van, tấm đệm có đảm bảo độ kín khít, và tiến hành thay thế các bộ phận để đảm bảo năng suất hoạt động.

Tổng kết Kiến thức về van bướm

Bài viết trên đây chúng tôi đã tổng hợp những thông tin, kiến thức cơ bản về van bướm. Để hiểu rõ hơn về loại van này, mời quý vị theo dõi các bài viết chi tiết tiếp theo. Ngoài ra, nếu Quý vị có bổ sung đóng góp, những thắc mắc cần hỗ trợ hãy gửi về hòm thư: kinhdoanh@tuanhungphat.vn nhé. Rất cảm ơn Quý vị đã theo đọc bài viết của chúng tôi!