Van Bi

Van bi là một trong những loại van công nghiệp được ứng dụng rất rộng rãi trong cả công nghiệp và dân dụng. Chúng ta hoàn toàn có thể bắt gặp sản phẩm van bi trong hầu hết các công trình, hệ thống, điển hình nhất là trong đường ống cấp thoát nước phục vụ sinh hoạt hàng ngày.

1. Van bi (Ball valve) là gì?

Van bi tiếng Anh còn gọi là Ball valve; là thiết bị van đường ống – vật tư ngành nước được thiết kế phần bi van có dạng hình cầu rỗng, đục lỗ xuyên tâm với chức năng đóng mở và kiểm soát lưu lượng dòng chảy. Cụ thể khi phần lỗ của bi van cùng chiều, song song với dòng chảy thì van ở trạng thái mở, còn khi vuông góc 90 độ với dòng chảy thì van sẽ ở trạng thái đóng, ngăn không cho lưu chất đi qua.

Hình ảnh van bi

Van bi được làm bằng chất liệu inox, gang, đồng, thép hay nhựa. Đây đều là chất liệu cao cấp đáp ứng tốt các nhu cầu của hệ thống đường ống.

2. Cấu tạo của van bi

Về cơ bản, cấu tạo van bi – Ball valve được thiết kế gồm 5 bộ phận chính đó là: thân van, bi van, trục van, gioăng làm kín, bộ phận điều khiển. Dưới đây là các thành phần chi tiết của van bi:

Các bộ phận cấu tạo nên van bi

2.1 Thân van bi

Thân van bi được chế tạo bằng các loại vật liệu có độ bền cao, chịu nhiệt, chịu áp lực tốt như đồng, gang, thép, inox hoặc nhựa… Với vật liệu gang bên ngoài còn được sơn phủ 1 lớp sơn Epoxy chống bám bụi, vật liệu inox bề mặt sáng bóng, thẩm mỹ. Phần thân van sẽ được cấu thành bởi 1, 2, 3 khối modul ghép lại với nhau và tương ứng với các tên gọi van bi 1 PC, 2PCs, 3PCs, ngoài ra, thân van có thể được thiết kế hai cửa, ba cửa.

Thân van bi có thể là các loại: van bi lắp ren, lắp bích, rắc co, nối hàn; van bi 1 thân, 2 thân, 2 ngã hay 3 ngã; van bi vi sinh.

Phần thân van kết nối với đường ống hoặc thiết bị khác kiểu dáng lắp bích với kích cỡ lớn hoặc lắp ren với kích cỡ nhỏ. Về chức năng, thân van giúp bảo vệ các bộ phận bên trong và dòng lưu chất, tránh các tác động từ bên ngoài: môi trường, va đập, rác thải, bụi bẩn…

2.2 Bi van

Bi van được thiết kế từ chất liệu inox (thép không gỉ) với ưu điểm có trọng lượng nhẹ, độ cứng, độ bền cao và chống ăn mòn tốt, làm việc tốt trong nhiều điều kiện môi trường khác nhau. Về hình dạng, bi van sẽ có hình cầu rỗng được đục lỗ xuyên tâm và được cố định bởi gioăng làm kín và trục van. Phần đục lỗ này có đường kính lớn hơn hoặc nhỏ hơn đường kính ống cần lắp đặt. Một số loại bi van còn được khoét lỗ dạng chữ V.

Chức năng của bi van là trực tiếp tiếp xúc và làm nhiệm vụ đóng, mở kiểm soát dòng chảy lưu chất đi qua van. Khi lắp đặt vào trong hệ thống, bi van sẽ được bọc gioăng làm kín cao su bên ngoài để tăng khả năng làm kín, tránh tình trạng rò rỉ lưu chất ra bên ngoài và giúp làm giảm lực ma sát khi vận hành.

2.3 Trục van (ty van)

Trục van được thiết kế bằng chất liệu giống thân van: inox, đồng, gang hoặc nhựa… tùy thuộc vào hãng sản xuất, có khả năng chống ăn mòn cao, độ cứng tốt. Phần đầu trục nơi tiếp xúc trực tiếp với bi van sẽ được chế tạo thành một khớp chắc chắn mục đích đảm bảo khi vận hành bi van xoay theo đúng chiều.

Chức năng của trục van là truyền chuyển động từ bộ phận điều khiển xuống bi van giúp bi van mở đóng dòng chảy lưu chất đi qua van. Cụ thể khi có lực tác động hoặc được cấp điện, khí nén, bộ điều khiển sẽ truyền lực xuống trục van. Lúc này trục van sẽ truyền chuyển động momen xoắn xuống bi van để điều khiển đóng, mở.

2.4 Vòng làm kín bi van và cổ van bi

Vòng làm kín được chế tạo từ vật liệu cao su cao cấp EPDM, Teflon hoặc Viston…có độ bền cao, mức độ làm kín tốt. Bộ phận này được thiết kế để làm kín phần bi van, thân van với trục van và phần kết nối mặt bích của van với đường ống. Với chức năng đảm bảo độ khít cao nhất, tránh tình trạng lưu chất bị rò rỉ ra bên ngoài, giúp giảm lực ma sát và tăng khả năng đàn hồi khi hệ thống vận hành.

Vòng làm kín bi van

2.5 Bộ phận điều khiển van bi

Bộ phận điều khiển sẽ được kết nối với bi van thông qua trục van, đồng thời truyền tác động tới trục van, để trục van truyền chuyển động tới bi van và điều khiển van đóng mở. Thiết bị điều khiển được thiết kế có thể là thủ công bằng tay gạt, tay quay hoặc tự động bằng bộ điều khiển điện, khí nén, tùy thuộc vào vị trí lắp đặt và nhu cầu sử dụng.

• Tay gạt: phù hợp với hệ thống có kích thước nhỏ hoặc trung bình vì điều khiển thủ công hoàn toàn bằng sức người. Khi vận hành người dùng chỉ cần gạt phần tay gạt sang bên trái hoặc bên phải. Vị trí lắp đặt: dễ quan sát, dễ điều khiển.
• Tay quay: phù hợp với hệ thống có kích thước lớn và với những vị trí không sử dụng được tay gạt có thể dùng tay quay. Cách thức hoạt động đơn giản vẫn là thủ công dùng sức người xoay tay quay theo cùng hoặc ngược chiều kim đồng hồ để đóng, mở van.
• Bộ điều khiển điện: phù hợp với hệ thống có quy mô lớn và có nhu cầu vận hành thường xuyên. Bởi cơ chế vận hành hoàn toàn tự động, chỉ cần cấp nguồn điện áp thích hợp 24V, 220V hoặc 380V. Vị trí lắp đặt: xa trung tâm, dưới sâu, trên cao, khó quan sát, vận hành.
• Bộ điều khiển khí nén: Tương tự bộ điều khiển điện, có 2 dạng đóng mở ON/OFF và đóng mở tuyến tính theo các góc tùy chỉnh, khi vận hành van cần cấp nguồn khí nén. Do đó được ứng dụng nhiều trong hệ thống khí nén.

Ngoài ra, van bi còn có các bộ phận như bulong, đai ốc để kết nối các mảnh thân van với nhau, tạo thành 1 khối kín lưu chất. Và bạc lót trục van giúp cố định trục van, thân van; bulong neo kết nối tay quay, trục van; tấm chỉ báo cho biết chính xác góc quay của bi van.

3. Bản chất hoạt động của van bi

Về nguyên lý hoạt động của van bi, khi van ở trạng thái đóng, phần đục lỗ của bi van sẽ vuông góc với hướng dòng chảy, ngăn không cho lưu chất đi qua.

• Nếu chúng ta tác động một lực vào bộ phận điều khiển tay quay, tay gạt hoặc cấp nguồn điện áp, khí nén thích hợp vào bộ điều khiển điện, khí nén. 
• Khi đó lực tác động sẽ truyền xuống trục van, trục van sẽ truyền momen xoắn đến bi van.
• Kết quả làm bi van dịch chuyển song song với dòng chảy, cho phép lưu chất đi qua, lúc này van sẽ ở trạng thái mở.

4. Ưu và nhược điểm của van bi

4.1. Ưu điểm

• Được thiết kế đơn giản nhưng chắc chắn, lắp đặt, vận chuyển dễ dàng, tiện lợi cho quá trình bảo dưỡng, bảo trì.
• Thời gian đóng mở của van bi nhanh, thông thường chỉ mất khoảng thời gian là 15 giây.
• Van bi tay gạt, tay quay được vận hành thủ công bằng sức người, khâu lắp đặt vận hành đơn giản, không yêu cầu kỹ thuật cao, đặc biệt có giá thành rẻ hơn các loại van bi điều khiển tự động.
• Đa dạng chất liệu inox, gang, đồng, nhựa… cho phép hoạt động, thích nghi tốt ở nhiều điều kiện môi trường khác nhau.
• Kiểu dáng nối ren, nối bích phù hợp với mọi kích cỡ đường ống cùng nhiều vị trí lắp đặt khác nhau.
• Van bi điều khiển điện, khí nén có ưu điểm cơ chế vận hành tự động chỉ cần cấp điện, khí nén, do đó đáp ứng được những môi trường, vị trí lắp đặt mà dạng thủ công không lắp đặt được: dưới hầm, trên cao, xa trung tâm, môi trường độc hại…
• Cho phép dòng chảy lưu chất đi qua van mà không bị cản trở bởi bất kỳ một chi tiết, bộ phận nào.
• Van bi điều khiển khí nén vận hành an toàn theo 2 dạng: ON/OFF hoặc tuyến tính đóng mở theo góc tùy ý.

4.2. Nhược điểm

• Van bi tay gạt, tay quay vận hành cần dùng sức người, tốn thời gian, chi phí nhân công, đòi hỏi diện tích lắp đặt và không đáp ứng được môi trường hóa chất, độc hại…
• Van bi điều khiển điện, khí nén về cơ bản sẽ có giá thành cao hơn, khi vận hành cần cấp nguồn điện, khí nén.

5. Phân loại van bi phổ biến

5.1. Theo chất liệu

Van bi đồng

Van bi đồng được chế tạo bằng chất liệu đồng có đặc tính uốn dẻo tốt, có độ bền cao và khả năng chống chịu được điều kiện nhiệt độ cao, chống ăn mòn, nhất là dẫn nhiệt tốt. Tuy nhiên, đồng cũng rất dễ bị biến dạng ở áp lực lớn và giá thành khá cao. Do đó, sản phẩm này được ưu tiên ứng dụng nhiều trong môi trường nước sạch, nước thải, hóa chất…

Van bi inox

Chất liệu inox được biết đến là sự lựa chọn tối ưu trong sản xuất các loại van công nghiệp, không chỉ riêng van bi. Van bi inox với đặc tính chống bám bẩn bề mặt, chống nhiễm từ, chống các chất gây ăn mòn, gỉ sét và chịu được môi trường khắc nghiệt có nhiệt độ cao, áp lực lớn. Môi trường ứng dụng đa dạng, phổ biến nhất là nước, hơi nóng, khí nén, xăng, dầu, gas…

Van bi đồng, inox, nhựa, gang

Van bi nhựa

Chất liệu nhựa có độ dẻo cao, độ bền tốt, chống nhiễm từ, nổi bật nhất là chống ăn mòn cực tốt. Do đó, van bi nhựa được ứng dụng chủ yếu trong môi trường có tính ăn mòn như nước thải, hóa chất… Tuy nhiên, cần lưu ý nhiệt độ và áp lực phải tuân thủ trong mức giới hạn nhất định.

Van bi gang

Chất liệu gang khá phổ biến và thông dụng trên thị trường hiện nay bởi khả năng chống ăn mòn, rỉ sét, phù hợp với nhiều môi trường khác nhau. Nổi bật nhất là khả năng hấp thụ tiếng ồn, bên ngoài thân van được sơn phủ Epoxy chống bám bụi, tăng thẩm mỹ. Tuy nhiên, gang có độ đàn hồi kém và dễ vỡ nên chỉ chịu được điều kiện áp lực ở mức cho phép nhất định.

5.2. Theo số lượng thân van

Van bi 1 thân – 1 mảnh

Được thiết kế phần thân van đúc nguyên khối, có cấu tạo tròn, thiết kế 1 lỗ tròn duy nhất cho lưu chất đi qua. Ưu điểm của van bi 1 thân là đóng mở nhanh, đa dạng kích cỡ, giá thành rẻ,, cạnh tranh. Ứng dụng chủ yếu trong hệ thống cấp, thoát nước phục vụ sinh hoạt hàng ngày hoặc trong hệ thống đường ống có kích cỡ nhỏ.

Van bi 2 thân – 2 mảnh

Van bi 2 thân hay còn gọi là van bi 2 PCs vì được thiết kế theo 2 dạng thân tách biệt nhau và được kết nối lại với nhau nhờ các bu lông, đai ốc. Kích thước đa dạng từ DN15 – DN200, kiểu dáng nối ren, nối bích. Được ứng dụng rộng rãi hơn van bi 1 thân, cụ thể trong môi trường hơi nóng, khí nén, nước sạch, nước thải…

Phân loại theo số lượng thân van bi

Van bi 3 thân – 3 mảnh

Van bi 3 thân – 3 mảnh được thiết kế, lắp ráp từ 3 mảnh bằng các bu lông, đai ốc nhưng có độ chắc chắn, an toàn. Ưu điểm dễ dàng, tiện lợi cho quá trình lắp đặt, sửa chữa và thường được đặt với các thiết bị tự động để giảm thiểu sức lực và nhân công. Kích cỡ van lớn từ DN15 – DN300, áp lực tối đa PN63.

5.3. Theo bộ thiết bị truyền động

Van bi tay gạt

Van bi tay gạt với thiết kế phần thanh cố định nằm phía trên, phần thanh chuyển động nằm phía dưới, khoảng cách giữa 2 thanh khác nhau, tùy kích cỡ van. Khi vận hành van người dùng chỉ cần gạt phần thanh dưới 1 góc 90 độ. Ứng dụng chính trong hệ thống đường ống có kích cỡ nhỏ, diện tích lắp đặt rộng.

Van bi tay quay

Được thiết kế gắn thêm vô lăng và được gắn trực tiếp với bộ phận truyền động chứa hộp bánh răng. Loại van này được dùng với kích cỡ van lớn hơn DN100 trở lên, kiểu kết nối: nối ren, nối hàn. Khi lắp đặt cần nhiều không gian hơn tay gạt vì vận hành thủ công bằng cách quay vô lăng theo chiều ngược hoặc cùng chiều kim đồng hồ.

Phân loại van bi theo kiểu điều khiển

Van bi điều khiển điện

Van bi điều khiển điện với thiết kế gồm 2 phần: phần thân van bi cơ và phần điều khiển là bộ truyền động điện, khi vận hành cần cấp nguồn điện thích hợp 24V, 220V, 380V…điện năng sẽ được chuyển hóa thành cơ năng, tác động giúp bi van đóng, mở tự động. Ưu điểm sử dụng nguồn điện áp phổ biến, thông dụng, vận hành đơn giản, tiện lợi.

Van bi điều khiển khí nén

Van bi điều khiển khí nén là loại van vận hành an toàn, đơn giản nhất trong tất cả các dòng van bi hiện nay. Mặc dù chi phí đầu tư cao, cần nguồn khí nén cung cấp để van hoạt động và cần người có trình độ chuyên môn. Nhưng bù lại ưu điểm thời gian đóng mở nhanh, được thiết kế theo 2 dạng ON/OFF hoặc tuyến tính theo góc tùy ý nên lắp đặt được ở nhiều vị trí, môi trường khác nhau.

5.4 Theo phương pháp kết nối

Van bi nối ren

Van bi nối ren được sử dụng trong hệ thống đường ống có kích cỡ nhỏ từ DN50 trở xuống, áp lực thấp, ở mức cho phép. Khâu lắp đặt vô cùng đơn giản không đòi hỏi nhiều về trình độ kỹ thuật quý khách chỉ cần vặn đúng khớp ren. Lưu ý dùng lực đều tay, không dùng lực mạnh tránh bị trượt ren hoặc cháy ren.

Van bi lắp bích

Van bi lắp bích được sản xuất để dùng trong hệ thống đường ống có kích cỡ lớn từ DN50 trở lên. Khâu lắp đặt cần vặn đều các bu lông tránh bị lệch sẽ ảnh hưởng đến quá trình hoạt động, tuổi thọ của van.

Van bi hàn kín

Van bi hàn kín thường được sử dụng lắp đặt tại những vị trí cố định, không có nhu cầu tháo lắp thường xuyên. Vì khâu tháo lắp phức tạp phải dùng các thiết bị chuyên dụng. Ưu điểm đảm bảo độ kín tốt, tránh rò rỉ, chịu được nhiệt độ cao, áp lực lớn nên được ứng dụng nhiều trong môi trường hơi nóng, khí nén….

6. Ứng dụng của van bi

Ứng dụng của van bi

Với chức năng đóng mở, ngăn chặn và cho phép dòng chảy lưu thông qua với ưu điểm không có tổn thất dòng, chất liệu, kích cỡ đa dạng, đóng mở nhanh, thiết kế đơn giản, lắp đặt tiện lợi, dễ dàng. Hiện nay van bi được ứng dụng rất nhiều trong dân dụng cũng như các ngành công nghiệp: các nhà máy khí, khí hóa lỏng…Cụ thể:

• Trong hệ thông môi trường xử lý nước sạch, nước thải, hệ thống tưới tiêu trong nông nghiệp…
• Trong đường ống cấp thoát nước phục vụ sinh hoạt hàng ngày: nước bồn rửa, vòi nước, bên trong máy giặt, máy rửa bát đĩa…
• Trong hệ thống dẫn hơi nóng, khí nén có áp suất cao nên sử dụng van bi chất liệu inox hoặc thép có độ bền cao, chịu nhiệt tốt.
• Trong hệ thống khí, gas hoặc nước, xăng, dầu yêu cầu không tạo ra bọt khí.
• Trong các khu công nghiệp, xí nghiệp, nhà máy sản xuất, chế biến thực phẩm, đồ uống…
• Trong hệ thống các nhà máy sản xuất hóa chất, dung dịch có tính ăn mòn mạnh như axit, bazo, muối…
• Trong các nhà máy, trạm thủy điện, nhiệt điện hoặc trong hệ thống ngầm tại các công trình…

7. Hướng dẫn lựa chọn mua van bi sử dụng đúng mục đích

Với những chuyên viên kỹ thuật thực hiện công việc mua vật tư, họ có thể sẽ nắm chắc được các thông số kỹ thuật được yêu cầu. Tuy nhiên, rất nhiều đơn vị có bộ phận mua hàng riêng. Nếu Quý Vị nằm trong nhóm khách hàng không có kỹ thuật, Quý vị nên nắm được một số tính chất của hệ thống, và cung cấp nó cho nhà phân phối. Quý Vị cần cung cấp cho nhà phân phối các thông tin liên quan như:

• Thông tin về đường ống: kích cỡ, kiểu kết nối và chất liệu đường ống hệ thống
• Thông tin về môi trường lưu chất sử dụng van. Môi trường lưu chất của hệ thống là rắn, lỏng hay khí?
• Thông tin về nhiệt độ, áp suất max trong hệ thống. Thông tin này cũng giúp nhà cung cấp định hình và đưa ra giải pháp về chất liệu van; kết cấu van, dải áp suất – nhiệt độ làm việc phù hợp.
• Thông tin về mục đích sử dụng của sản phẩm: đổi hướng, phân chia, hay chỉ là đóng/ngắt? Thông tin này có thể giúp nhà cung cấp tư vấn hệ thống của Bạn phù hợp van bi ba ngã hay 2 ngã.

Kiểu điều khiển vận hành mong muốn: Hệ thống của bạn có thể vẫn vận hành bằng tay (van bi tay gạt); hay trang bị hệ thống tủ trung tâm điều khiển tự động (van bi điều khiển điện – khí nén).

8. Địa chỉ cung cấp van bi chính hãng, uy tín

Đến với Tuấn Hưng Phát, quý khách yên tâm về chất lượng sản phẩm, giá thành. Vì các sản phẩm bên chúng tôi đều được nhập khẩu trực tiếp từ các thương hiệu nổi tiếp và đảm bảo giá thành tốt nhất cho quý khách.

Khi mua các sản phẩm tại đây, quý khách còn được đảm bảo về quyền lợi về chính sách bảo hành lên đến 24 tháng, cung cấp đầy đủ các giấy tờ chứng nhận, kiểm định từ các cơ quan. Với đội ngũ tư vấn viên chuyên nghiệp và dày dặn kinh nghiệm nên có thể tư vấn cho quý khách dòng sản phẩm van bi hoặc các sản phẩm phù hợp với mục đích sử dụng và yêu cầu của hệ thống. Quý khách chỉ cần liên hệ với chúng tôi qua hotline để được tư vấn – giải đáp, và báo giá van bi một cách nhanh chóng.