Hệ thống M&E là một phần không thể thiếu trong các công trình hiện đại. Hệ thống cơ điện chiếm khoảng 30 – 50% trong toàn bộ thi công công trình. Hệ thống M&E bao gồm: Hệ thống điện; hệ thống cấp thoát nước; hệ thống thông gió và điều hòa; hệ thống báo cháy và chữa cháy.
M&E là gì? Hệ thống Cơ điện M&E là gì?
M&E bao gồm chữ cái M-mechanical & E-electrical, có nghĩa là cơ khí và điện. Vậy hệ thống M&E là hệ thống gồm các hạng mục cơ khí và điện, gọi tắt là cơ điện.
Hệ thống cơ điện là hạng mục cốt lõi để công trình và cấu trúc bên trong đủ để đi vào vận hành hoạt động. Hệ thống bao gồm các hạng mục về cấp thoát nước, hạng mục PCCC, hạng mục điều hòa không khí… và hạng mục điện. Vì vậy, hệ thống này đòi hỏi phải tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn sử dụng được quy định bởi các quy định của quốc gia.
Hệ thống cơ điện M&E bao gồm kết nối của một số thiết bị được tích hợp trong cấu trúc tòa nhà như: Máy sưởi, quạt, bóng đèn, công tắc, máy biến áp, cáp điện, tấm pin năng lượng mặt trời,…
Hệ thống cơ điện đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với các dự án xây dựng hiện nay, chiếm khoảng từ 30 đến 50% (hoặc có thể lên đến 70 đến 80%) trong tổng số công trình xây dựng. Mỗi công trình xây dựng đều yêu cầu hai yếu tố quan trọng là xây dựng và cơ khí. Chẳng hạn, hệ thống M&E cung cấp nguồn điện cho hệ thống chiếu sáng và thiết bị camera giám sát để thực hiện các chức năng như ghi hình, giám sát.
Một số hạng mục quan trọng trong hệ thống cơ điện M&E
Trong một tòa nhà, hệ thống cơ điện M&E được phân chia thành bốn hạng mục chính sau đây:
- Hệ thống HVAC (Hệ thống sưởi, thông gió, điều hòa không khí): Hệ thống này có chức năng giảm thiểu sự khắc nghiệt của môi trường bên ngoài như ánh nắng, nóng, khói, bụi… đảm bảo không gian trong tòa nhà luôn được giữ ở mức độ thoải mái cho con người. Một số ví dụ về các thiết bị trong hệ thống HVAC bao gồm: Lò sưởi điện, trần thông gió, máy bơm nhiệt, các tấm lưới thông gió…
- Hệ thống cấp thoát nước: Hệ thống này đảm nhận vai trò vận chuyển nước và các chất lỏng trong các hệ thống ống riêng biệt. Hệ thống ống nước cũ có thể được thay mới khi bị mài mòn, kích thước không phù hợp hoặc bị biến chất. Ví dụ về các thiết bị trong hệ thống cấp thoát nước bao gồm: đường ống nước thải sinh hoạt, hệ thống nước sạch…
- Hệ thống điện: Hệ thống này có nhiều thay đổi nhất trong những năm gần đây dưới sự phát triển của “ngành công nghiệp 4.0”. Hệ thống điện hiện đại bao gồm các thiết bị như hệ thống điện, chiếu sáng, thông tin liên lạc, dữ liệu và an ninh. Các thiết bị điện trong hệ thống bao gồm: Bóng đèn, điện thoại để bàn, camera, máy tính, công tắc điện, máy phát điện…
- Hệ thống báo cháy và chữa cháy: Hệ thống này là một phần quan trọng, không thể thiếu trong các công trình hiện đại. Khi chất lượng cuộc sống được đảm bảo, con người càng đòi hỏi nhu cầu được bảo vệ trước những sự cố cháy, nổ ngày càng cao. Một số ví dụ về thiết bị trong hệ thống báo cháy và chữa cháy bao gồm: Bình chữa cháy, đầu báo cháy, búa thoát hiểm, bình dung dịch bọt, mặt nạ chống khói…
Trong đó, các hệ thống điện (bao gồm cả điện nặng và điện nhẹ) liên quan đến các khía cạnh điện học. Các hệ thống cơ khí (bao gồm hệ thống HVAC, hệ thống cấp thoát nước và hệ thống báo cháy – chữa cháy) có liên quan đến cơ khí.
Quy chuẩn – tiêu chuẩn các hạng mục trong hệ thống M&E
Một số tiêu chuẩn thiết kế và lắp đặt hệ thống M&E như sau:
- QCVN 12:2014 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về hệ thống điện của nhà ở và công trình.
- QCVN 05:2008/BXD Nhà ở và công trình công cộng – an toàn sinh mạng và sức khỏe.
- QCVN QTĐ-08:2010/BCT Quy chuẩn kỹ thuật điện hạ áp.
- Quy phạm trang bị điện 2006.
- TCVN 9206:2012 (thay thế TCVN 27:1995) Đặt thiết bị điện trong nhà ở và công trình công cộng – Tiêu chuẩn thiết kế.
- TCVN 9207:2012 (thay thế TCVN 25 : 1995) Đặt đường dẫn điện trong nhà ở và công trình công cộng – Tiêu chuẩn thiết kế.
- TCVN 9208:2012 Lắp đặt cáp và dây dẫn điện trong các công trình công nghiệp.
- TCVN 394: 2007 Tiêu chuẩn thiết kế lắp đặt trang thiết bị điện trong các công trình xây dựng, phần an toàn điện.
- TCVN 7447-1:2004 Hệ thống lắp đặt điện của các toà nhà – Phần 1: Nguyên tắc cơ bản, đánh giá các đặc tính chung, định nghĩa.
- TCVN 7447-5-51:2004 Hệ thống lắp đặt điện của các toà nhà – Phần 5-51: Lựa chọn và lắp đặt thiết bị điện – Quy tắc chung
- TCVN 7447-5-53:2005 Hệ thống lắp đặt điện của các toà nhà – Phần 5-53: Lựa chọn và lắp đặt thiết bị điện – Cách ly, đóng cắt và điều khiển.
- TCVN 7447-5-54:2005 Hệ thống lắp đặt điện của các toà nhà – Phần 5-55 : Lựa chọn và lắp đặt thiết bị điện – Bố trí nối đất, dây bảo vệ và dây liên kết bảo vệ.
- 11 TCN -18-2006 Quy phạm trang bị điện – Phần I: Quy định chung.
- 11 TCN -19-2006 Quy phạm trang bị điện – Phần II: Hệ thống đường dẫn điện.
- 11 TCN -20-2006 Quy phạm trang bị điện – Phần III: Trang bị phân phối và trạm biến áp.
- 11 TCN -21-2006 Quy phạm trang bị điện – Phần IV: Bảo vệ và tự động.
Chi tiết về phần điện trong hệ thống M&E
Điện trong hệ thống M&E là nguồn cung cấp điện chính cho tòa nhà, hệ thống điện, bao gồm: Điện nặng và điện nhẹ.
Điện nặng
Điện nặng trong hệ thống M&E là nguồn điện có vai trò quan trọng trong bản vẽ thiết kế thi công hệ thống điện cơ, cụ thể:
- Hệ thống cấp nguồn năng lượng điện chính: Bao gồm các thiết bị như tủ trung thế, đường dây, hệ thống tự động điều chỉnh điện áp, máy biến áp, RMU và rơ-le trung gian.
- Hệ thống tủ điện phân phối: Đây là nơi cung cấp điện chính cho hoạt động sản xuất, chiếu sáng và các hoạt động khác.
- Hệ thống chiếu sáng: Phục vụ nhu cầu sinh hoạt của người sử dụng công trình.
- Hệ thống ổ cắm: Được sử dụng để cung cấp điện cho các thiết bị điện.
- Hệ thống ánh sáng sự cố: Bao gồm các thiết bị đèn exit và emergency để chỉ dẫn thoát hiểm trong trường hợp sự cố xảy ra.
- Hệ thống chống sét: Bao gồm các thiết bị như kim thu sét và cọc tiếp địa để bảo vệ công trình khỏi các sự cố do mưa to kèm theo sấm chớp.
Điện nhẹ
Điện nhẹ (ELV) trong hệ thống M&E là hệ thống điện công nghệ cao phục vụ cho tiện nghi và lợi ích của người sử dụng. Mặc dù chỉ đóng góp khoảng 10 – 20% nhưng chúng quyết định chất lượng của cả công trình, cụ thể:
- Hệ thống mạng và internet: Đây là hệ thống kết nối mạng máy tính trên toàn thế giới, đáp ứng nhu cầu học tập, giải trí, công việc và các mục đích khác.
- Hệ thống điện thoại: Được sử dụng trong phạm vi cố định, hệ thống này được cài đặt tại các tòa nhà cao ốc, công ty và tổ chức để phục vụ cho mục đích liên lạc nội bộ.
- Hệ thống camera an ninh giám sát: Đây là một phần không thể thiếu trong công tác đảm bảo an ninh, trật tự và an toàn cho người và tài sản.
- Hệ thống liên lạc công cộng: Hệ thống này giúp tăng cường tính hội nhập bằng cách kết nối kênh liên lạc thế giới thông qua các nhà khai thác điện thoại.
Hệ thống thông gió và điều hòa HVAC
Hệ thống thông gió (HVAC) được thiết kế để cung cấp không khí chất lượng vào một không gian nhất định bằng cách loại bỏ các yếu tố không cần thiết như nhiệt độ, độ ẩm, vi khuẩn, mùi hôi, khói, bụi và CO2 khỏi không khí. Hiện nay, hệ thống thông gió trong các công trình chủ yếu được chia thành hai loại: thông gió cơ khí và thông gió tự nhiên.
- Hệ thống thông gió cơ khí sử dụng các tua-bin quay để trao đổi không khí bằng cách chuyển đổi điện năng thành cơ năng, ví dụ như quạt gió, máy lạnh và máy lọc không khí.
- Hệ thống thông gió tự nhiên dựa trên sự chênh lệch áp suất không khí để lọc không khí trong một phạm vi nhất định. Ví dụ điển hình của hệ thống thông gió tự nhiên có thể kể đến như giếng trời và cửa thông gió.
Để đảm bảo hệ thống thông gió và điều hòa hoạt động hiệu quả nhất, cần đảm bảo các tiêu chuẩn thiết kế sau:
- QCVN 09: 2005 Các công trình sử dụng năng lượng hiệu quả.
- QCVN 09: 2013 Các công trình sử dụng năng lượng hiệu quả.
- TCVN 5687: 2010 Thông gió, điều tiết không khí, sưởi ấm – Tiêu chuẩn thiết kế.
- TCVN 306: 2004 Nhà ở và công trình công cộng-các thông số vi khí hậu.
- TCVN 7830:2012 Máy điều hòa không khí không ống gió. Hiệu suất năng lượng.
- TCVN 232:1999 Hệ thống thông gió, điều hoà không khí và cấp lạnh – Chế tạo, lắp đặt và nghiệm thu.
Hệ thống cấp thoát nước
Hệ thống cấp thoát nước là một tổ hợp bao gồm các quá trình như: Thu thập nước, vận chuyển, xử lý và phân phối nước đến các đối tượng phù hợp. Dựa vào các yếu tố như: Đối tượng phục vụ, phương pháp sử dụng, nguồn nước, phạm vi cấp,… mà có thể phân loại hệ thống cấp thoát nước sao cho phù hợp nhất.
Khi thiết kế hệ thống cấp thoát nước cần phải đảm bảo các tiêu chuẩn sau:
- TCVN 33: 2006 Cấp nước – Mạng lưới đường ống và công trình – Tiêu chuẩn thiết kế.
- QCVN 14:2008/BTNMT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải sinh hoạt.
- TCVN 4513:1988 Cấp nước bên trong – Tiêu chuẩn thiết kế. TCVN 4519-1988 Hệ thống thoát nước bên trong nhà và công trình – phạm vi thi công và nghiệm thu.
- TCVN 4474:1987 Thoát nước bên trong – Tiêu chuẩn thiết kế.
- TCVN 51 : 2008 Thoát nước – mạng lưới bên ngoài và công trình – tiêu chuẩn thiết kế.
- Quy chuẩn hệ thống cấp thoát nước trong nhà và công trình, ban hành kèm theo Quyết định số 47/1999/QĐ-BXD, ngày 21 tháng 12 năm 1999.
- TCVN 4037:2012 Cấp nước – Thuật ngữ và định nghĩa.
- TCVN 4038:2012 Thoát nước – Thuật ngữ và định nghĩa.
- TCVN 7957:2008 Thoát nước – Mạng lưới bên ngoài và công trình -Tiêu chuẩn thiết kế.
Hệ thống phòng cháy, chữa cháy
Hệ thống phòng cháy, chữa cháy một giải pháp quan trọng để ngăn ngừa và can thiệp các sự cố về lửa hiện nay. Hệ thống này được chia thành hai phần chính, bao gồm hệ thống phòng cháy và hệ thống chữa cháy.
- Hệ thống phòng cháy: Được thiết kế để phát hiện và cảnh báo nguy cơ cháy, nổ trong phạm vi quan sát
- Hệ thống chữa cháy: Thường sử dụng ba loại chất chính là nước, bọt và khí để dập tắt đám cháy. Loại chất chữa cháy sử dụng phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra đám cháy.
Để đảm bảo hệ thống hoạt động tốt nhất, khách hàng cần đảm bảo các tiêu chuẩn cụ thể sau:
- Luật phòng cháy chữa cháy đã được Quốc hội nước Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam khoá X, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 29/06/2001.
- TCVN 3256:1989 An toàn cháy- Yêu cầu chung.
- TCVN 3255:1986 An toàn nổ – Yêu cầu chung.
- TCVN 4878:2009 Phòng cháy chữa cháy – Phân loại cháy.
- TCVN 2622:1995 Phòng cháy, chống cháy cho nhà và công trình – Yêu cầu thiết kế.
- TCVN 5738:2001 – Hệ thống báo cháy yêu cầu kỹ thuật.
- QCVN 06:2010/BXD – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn cháy cho nhà và công trình.
- TCVN 2622:1995 – Phòng cháy, chống cháy cho nhà và công trình – yêu cầu thiết kế.
- TCVN 3890:2009 – Phương tiện phòng cháy & chữa cháy cho nhà và công trình – trang bị, bố trí, kiểm tra, bảo dưỡng.
- TCVN 6160 :1996 – Phòng cháy chữa cháy cho nhà cao tầng – yêu cầu thiết kế.
- TCVN 6161:1996 – Phòng cháy chữa cháy cho nhà và trung tâm thương mại.
- TCVN 7336:2003 – Hệ thống chữa cháy – Hệ thống sprinkler tự động – yêu cầu thiết kế & lắp đặt.
Kết luận
Trên đây là một số thông tin về hệ thống M&E. Hệ thống M&E là một phần quan trọng trong quá trình xây dựng bất kỳ công trình nào. Trong các tòa nhà, hệ thống này là rất cần thiết để vận hành các hoạt động như chiếu sáng, lò sưởi, quạt, thang máy…Các khu nhà thường có thiết kế hệ thống cơ điện khác nhau, tùy thuộc vào các bản vẽ, mục đích sử dụng của khu nhà và các thành phần bên trong. Các khu nhà công nghiệp, dân cư hoặc thương mại cần có hệ thống phù hợp để đáp ứng các mục đích sử dụng khác nhau.
>>Tuấn Hưng Phát cung cấp các loại van công nghiệp – vật tư đường ống sử dụng trong hệ thống Chiller, hệ thống HVAC, hệ thống PCCC… Liên hệ ngay!