Cách bảo trì van bi đúng kỹ thuật

Van bi là thiết bị quan trọng trong nhiều hệ thống đường ống, nhưng nếu không được bảo trì đúng cách, chúng dễ bị rò rỉ, kẹt hoặc giảm tuổi thọ. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách bảo trì van bi hiệu quả, giúp van luôn vận hành trơn tru, đảm bảo độ kín và an toàn cho toàn bộ hệ thống.

Tại sao cần bảo trì van bi định kỳ?

Van bi là thiết bị vận hành cơ học, phải chịu tác động liên tục của áp lực, nhiệt độ và môi trường làm việc. Theo thời gian, các chi tiết bên trong như bi, trục, gioăng hay vòng đệm đều có thể bị mài mòn, ảnh hưởng đến khả năng đóng mở và độ kín của van. Vì vậy, việc bảo trì định kỳ giúp duy trì hiệu suất hoạt động ổn định, đồng thời kéo dài tuổi thọ cho thiết bị.

Tại sao cần phải biết cách bảo trì van bi?

Ảnh hưởng của môi trường, áp suất, nhiệt độ đến tuổi thọ van

• Môi trường hóa chất, nước biển hoặc nước bẩn dễ gây ăn mòn kim loại, làm chai cứng hoặc biến dạng gioăng.
• Áp suất và nhiệt độ cao khiến các chi tiết bên trong giãn nở, co lại liên tục, gây hao mòn hoặc hở van theo thời gian.
• Lắng cặn và tạp chất trong dòng chảy làm trầy xước bi, ảnh hưởng đến độ kín khi đóng van.

Những yếu tố này nếu không được kiểm tra và xử lý kịp thời sẽ khiến van hoạt động kém hiệu quả, thậm chí gây hỏng hóc toàn bộ hệ thống.

Hậu quả khi không bảo trì van bi

Khi không bảo trì định kỳ, gioăng dễ bị nứt hoặc cứng, bi có thể bị kẹt do cặn bẩn, và trục van dễ gỉ sét. Tình trạng này dẫn đến van không còn kín, rò rỉ chất lỏng hoặc khí ra ngoài, gây hao tổn áp suất, tăng tiêu hao năng lượng, thậm chí mất an toàn cho người vận hành. Trong các hệ thống có áp suất cao, rò rỉ nhỏ cũng có thể dẫn đến tai nạn nghiêm trọng.

Lợi ích của việc bảo trì van bi

Thực hiện bảo trì đúng chu kỳ giúp:

• Duy trì khả năng đóng/mở linh hoạt của van
• Phát hiện sớm các lỗi nhỏ để xử lý kịp thời
• Giảm nguy cơ dừng hệ thống đột ngột
• Tiết kiệm chi phí thay mới thiết bị, giảm tổn thất vận hành

Một van bi được bảo trì thường xuyên có thể tăng tuổi thọ gấp 1,5–2 lần so với van không được kiểm tra định kỳ.

>>> Bạn có thể tìm hiểu thêm về dòng van bi thép Ravis có độ bền cao, khả năng làm việc tốt trong nhiều môi trường làm việc khác nhau.

Dấu hiệu nhận biết van bi cần bảo trì hoặc thay thế

Tay gạt khó xoay, bị kẹt hoặc quá lỏng

Nếu tay gạt vận hành nặng, kẹt hoặc ngược lại quá lỏng, đó là dấu hiệu trục van bị rỉ sét hoặc vòng bi mòn. Cần vệ sinh và bôi trơn lại để tránh hư hỏng nặng hơn.

Van bị rò nước, rò khí tại trục hoặc đầu nối

Hiện tượng rò rỉ thường do gioăng làm kín đã bị lão hóa. Nếu rò nhẹ, có thể thay gioăng; nếu rò nhiều hoặc tái diễn sau khi thay, nên xem xét thay mới toàn bộ van.

Có tiếng ồn hoặc rung khi vận hành

Tiếng “rít” hoặc rung bất thường chứng tỏ dòng chảy trong van không ổn định, có thể do cặn bẩn bám vào bi hoặc bi bị lệch trục. Cần tháo kiểm tra và vệ sinh bên trong.

Lưu lượng dòng chảy giảm, đóng không kín

Khi mở hoàn toàn nhưng lưu lượng vẫn yếu, van có thể bị nghẹt do cặn hoặc hỏng bi. Nếu van đóng mà vẫn rò, có thể gioăng đã mất đàn hồi hoặc bi bị trầy xước.

Quy trình bảo trì van bi đúng cách

Vậy bạn có biết cách bảo trì van bi theo quy trình nào không?

Ngắt dòng chảy và xả áp an toàn

Trước khi thao tác, cần đảm bảo hệ thống đã được ngắt hoàn toàn và xả hết áp suất để tránh rủi ro.

Tháo van và kiểm tra tình trạng bên trong

Tháo van khỏi đường ống, kiểm tra các chi tiết: bi, trục, gioăng, vòng đệm và thân van.

Làm sạch cặn bẩn, rỉ sét, tạp chất

Sử dụng bàn chải mềm hoặc dung dịch vệ sinh chuyên dụng để loại bỏ cặn và gỉ, tránh làm trầy bi.

Bôi trơn trục van, vòng bi và các chi tiết chuyển động

Dùng mỡ bôi trơn chịu nhiệt, không ăn mòn kim loại để giúp van vận hành nhẹ và bền hơn.

Thay gioăng hoặc vòng đệm nếu bị hư hại

Nếu phát hiện gioăng bị nứt, cứng hoặc mòn, cần thay thế bằng đúng loại vật liệu tương thích với môi trường làm việc.

Lắp lại và kiểm tra độ kín sau khi vận hành thử

Sau khi lắp đặt van bi xong, mở dòng chảy nhỏ để kiểm tra độ kín và khả năng vận hành của van. Nếu không có rò rỉ, có thể đưa van trở lại hệ thống.

Những lưu ý quan trọng khi bảo trì van bi

• Không dùng vật sắc nhọn để vệ sinh bi van, tránh làm trầy xước bề mặt bi gây rò rỉ.
• Chỉ sử dụng mỡ bôi trơn chuyên dụng cho van chịu nhiệt, không phản ứng với hóa chất hoặc nước.
• Kiểm tra đúng loại vật liệu gioăng (PTFE, EPDM, Viton…) phù hợp với môi trường làm việc – vì mỗi loại có khả năng chịu hóa chất và nhiệt độ khác nhau.
• Ghi chép lịch bảo trì định kỳ để theo dõi hiệu suất van, giúp lập kế hoạch thay thế hoặc kiểm tra đúng thời điểm.

Việc biết cách bảo trì van bi định kỳ không chỉ giúp thiết bị hoạt động ổn định, hạn chế rò rỉ mà còn kéo dài tuổi thọ và tiết kiệm chi phí cho hệ thống. Dù quy trình bảo trì không quá phức tạp, nhưng nếu được thực hiện đúng kỹ thuật sẽ mang lại hiệu quả lâu dài. Nếu bạn cần tư vấn chọn loại van bi phù hợp hoặc hướng dẫn bảo trì chi tiết, hãy liên hệ với Tuấn Hưng Phát để được hỗ trợ chuyên sâu và tận tâm nhất.