Van cho hệ thống cấp nước là gì? Có những dòng van nào?

Trong mọi công trình – từ chung cư, nhà máy đến các hệ thống cấp nước đô thị – van cho hệ thống cấp nước là thiết bị tuy nhỏ nhưng lại giữ vai trò then chốt trong việc đảm bảo an toàn, ổn định và hiệu quả vận hành. 

Vậy van cho hệ thống cấp nước có những loại nào? Đặc điểm của từng loại? Mời bạn cùng Tuấn Hưng Phát tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Van cho hệ thống cấp nước là gì? Vai trò như thế nào?

Van cho hệ thống nước là các dòng van công nghiệp khác nhau, được lắp đặt trên đường ống nhằm đóng – mở, điều tiết hoặc ngăn chặn dòng chảy của nước sạch, nước thải hoặc sản xuất.

Các dòng van này còn được gọi là các loại van thủy lực, đa dạng kiểu vận hành như: hoạt động bằng tay, hoạt động tự động điện – khí nén. 

Mỗi loại van được thiết kế để thực hiện một chức năng cụ thể – từ ngăn dòng nước chảy ngược, ổn định áp suất, đến thoát khí, bảo vệ thiết bị và đường ống.

Van cho hệ thống cấp nước có vai trò gì?

Vì sao hệ thống cấp nước bắt buộc phải có van?

Một hệ thống cấp nước không thể hoạt động ổn định nếu thiếu các loại van phù hợp. Vì các lý do sau đây: 

• Đóng – mở nhanh chóng. Có khả năng ngăn chặn, lưu thông lưu chất chất hiệu quả.
• Đa dạng về mẫu mã, chất liệu, kết nối và xuất xứ để lựa chọn
• Với chất liệu như: inox, gang, thép, đồng nhựa… đáp ứng khả năng làm việc trong nhiều môi trường khác nhau.
• Một số loại van có khả năng điều tiết hiệu quả vô cùng, kiểm soát được lưu lượng và tốc độ dòng chảy theo nhu cầu sử dụng. 
• Một số dòng van có khả năng chống chảy ngược, đảm bảo vệ sinh nguồn cấp. 
• Ngắt dòng khi cần sửa chữa hoặc bảo trì: Van giúp cô lập từng đoạn ống mà không ảnh hưởng đến toàn hệ thống.
• Điều tiết lưu lượng: Giúp kiểm soát tốc độ và áp lực nước trong đường ống, tránh gây sốc áp (búa nước).
• Các dòng van cho hệ thống cấp nước giúp tăng độ bền và tuổi thọ cho thiết bị.
• Giá thành rẻ và chi phí bảo trì thấp.

Hậu quả khi thiếu van hoặc dùng sai loại van cho hệ thống cấp nước

Việc thiếu van hoặc lắp sai loại van cho hệ thống cấp nước có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng:

• Rò rỉ hoặc vỡ ống do áp lực vượt mức thiết kế.
• Ngừng cấp nước cục bộ hoặc toàn hệ thống, gây gián đoạn sản xuất hoặc sinh hoạt.
• Tăng chi phí bảo trì, sửa chữa do không thể cô lập khu vực sự cố.
• Ô nhiễm nguồn nước khi không có van một chiều bảo vệ.
• Giảm tuổi thọ hệ thống cấp nước, phải thay thế thiết bị trước thời hạn.

>>> Quý bạn đọc cũng có thể tìm hiểu thêm về hệ thống cấp thoát nước ở chung cư cao tầng tại đây!

Các loại van phổ biến cho hệ thống cấp nước hiện nay

Trong hệ thống cấp nước, mỗi loại van đều có một nhiệm vụ riêng. Việc chọn đúng loại van cho đúng vị trí không chỉ giúp hệ thống vận hành trơn tru mà còn ngăn ngừa rủi ro kỹ thuật và thiệt hại tài chính. Dưới đây là những loại van cho hệ thống cấp nước thường gặp.

Van cổng

Van cổng là dòng van thông dụng được sử dụng nhiều nhất trong các hệ thống cấp nước thông thường.

Dòng van này còn có tên gọi là van cửa, van chặn. Với nhiệm vụ chính ngăn chặn, cho phép dòng chảy đi qua van. Loại van cửa này có khả năng đóng – mở tương đối nhanh, khả năng đóng kín tốt, không có hiện tượng rò rỉ lưu chất và cũng không bị nứt vỡ do áp lực dòng chảy quá lớn. Tuy nhiên, có một lưu ý là khả năng điều tiết của van cổng không tốt nên không ứng dụng thực hiện khả năng này.

Ngoài ra, khi lắp đặt, người dùng nên lắp trên tuyến ống chính, gần đồng tổng hoặc đầu vào nhà máy. 

Van cổng Wonil, FAF chính hãng, giá rẻ

Tiêu chí phân loại van cổng

• Chất liệu: Van cổng inox, van cổng đồng, van cổng thép hoặc van cổng gang.
• Cấu tạo van: Van cổng ty chìm, van cổng ty nổi, van cổng dao và van cổng dạng nêm.
• Phương thức kết nối: Van cổng nối ren, van cổng mặt bích và van cổng hàn kín.
• Phương thức điều khiển: Van cổng điều khiển tay quay, van cổng điều khiển điện, van cổng điều khiển bằng khí nén.

Để xem chi tiết cũng như nhận tư vấn về van cổng, bạn hãy xem chi tiết tại đây.

Van bướm

Van bướm có cấu tạo như một con bướm xòe cánh. Chức năng chính của van là ngăn chặn, cho phép hoặc điều tiết lưu chất đi qua. 

Dòng van cho hệ thống cấp nước này có khả năng điều tiết dòng chảy tương đối tốt. Người dùng có thể điều khiển đĩa van theo các góc từ 0 -90 độ. 

Cơ chế hoạt động của van bướm theo phương thức đòn bẩy. Khi người vận hành chỉ cần tác động lực vào bộ điều khiển tay quay, tay gạt hoặc bộ điều khiển tự động. Lực này sẽ tạo ra một lực momen tác động lên trục van, làm đĩa van quay và tạo ra một góc bất kỳ cho dòng chảy đi qua. Và khi muốn đóng lại, người dùng chỉ cần thao tác ngược lại.

Van bướm được lắp đặt tại nhà máy nước

Vị trí thích hợp để lắp đặt van là các nhánh rẽ, khu vực cần thao tác thường xuyên. 

Van bướm được làm từ nhiều chất liệu như: inox, gang, thép, đồng, nhựa…. Khả năng chống chịu tốt, độ bền cao và đáp ứng nhiều yêu cầu từ hệ thống.

Trên thị trường hiện nay, van bướm được chia thành các loại: Van bướm tay gạt, van bướm tay quay, van bướm điều khiển điện, van bướm điều khiển khí nén, van bướm mặt bích, van bướm nối ren… Từ các thương hiệu nổi tiếng như: Wonil, FAF KosaPlus hoặc Haitima… 

Van 1 chiều

Van 1 chiều hay còn gọi là check valve. Thuộc vào loại van thủy lực, có chức năng tương tự như các dòng van dùng để vận chuyển dòng chảy. Tuy nhiên, phương thức hoạt động lại khác hoàn toàn, chỉ cho phép lưu chất đi theo một chiều duy nhất mà không thể quay ngược lại.

Với cơ chế làm việc tự động dựa vào áp lực dòng chảy nên van được lắp đặt ở sau hệ thống máy bơm, đầu vào bể chứa hoặc trạm cấp nước. Khi lưu chất được bơm vào hệ thống, áp lực mạnh từ dòng chảy sẽ làm van tự động mở ra, cho lưu chất đi qua hoàn toàn mà không bị cản trở.

Van 1 chiều Wonil, FAF tại kho hàng luôn có sẵn

Còn khi máy bơm ngừng hoạt động, van 1 chiều sẽ tự động đóng lại, ngăn chặn hoàn toàn lưu chất không thể quay ngược này. Điều này, giúp ngăn chặn được tình trạng nước chảy ngược dẫn đến hao mòn lưu chất. Giúp bảo vệ các thiết bị, phụ kiện không bị hỏng do áp lực nước chảy ngược quá mạnh.

Loại van cho hệ thống cấp nước này được chia thành nhiều loại như: Van 1 chiều lá lật, van 1 chiều hơi, van 1 chiều cánh lò xò, van 1 chiều cánh bướm… 

Van bi

Van bi được biết đến là một dòng van sử dụng phổ biến trong hệ thống cấp thoát nước. Van bi được thiết kế đĩa van với hình dạng là một viên bi kim loại, được đục một lỗ xuyên tâm ở bên trong để lưu chất đi qua. Phương thức vận hành đa dạng như: tay quay hoặc bộ điều khiển.

Hình ảnh van bi lắp đặt thực tế tại nhà máy sản xuất

Khi người vận hành xoay tay gạt 90 độ, trục van quay kéo theo đĩa (bi) van chuyển động. Khi lỗ xuyên tâm của bi trùng với hướng dòng chảy, lưu chất sẽ đi qua van dễ dàng. Ngược lại, nếu xoay tay gạt về hướng đóng, đĩa van sẽ quay ngược lại 90 độ, ngăn hoàn toàn dòng chảy.

Ngoài ra, người dùng có thể mở một góc 90 độ để giảm lượng lưu chất đi qua. 

Van cầu

Van cầu có tên tiếng Anh Globe Valve. Chức năng tương tự như van cổng có khả năng đóng – mở để ngăn chặn, lưu thông dòng chảy của lưu chất trong hệ thống. Tuy nhiên, van cầu có thiết kế đặc biệt ở bộ phận kiểm soát dòng chảy bên trong thân van, có chức năng chuyển hướng dòng chảy và chia van thành hai phần bằng nhau. Ngoài ra, van cầu còn có khả năng điều tiết dòng chảy tương đối tốt.

Hình ảnh van cầu lắp đặt thực tế tại nhà máy sản xuất

Van cầu được biết đến là van cho hệ thống cấp nước nhờ vào việc chất liệu như: gang, inox, thép, đồng… Đáp ứng mọi nhu cầu của hệ thống, giúp hoạt động ổn định trong môi trường khắc nghiệt.

Van giảm áp nước

Van giảm áp nước (Pressure Reducing Valve) là thiết bị dùng để kiểm soát và ổn định áp lực dòng chảy trong các hệ thống ống dẫn, hệ thống cấp thoát nước và xử lý nước thải.

Mục tiêu chính là giảm áp suất đầu vào về mức an toàn và phù hợp ở đầu ra, giúp hệ thống hoạt động ổn định, tránh hư hỏng thiết bị và đảm bảo an toàn cho người vận hành.

Van giảm áp nước sẵn hàng tại kho với số lượng lớn

Khi lưu chất trong hệ thống chảy với tốc độ cao và áp lực lớn, đặc biệt tại đầu ra, sẽ dễ gây ra hiện tượng sốc áp, rò rỉ hoặc nổ đường ống. Van giảm áp cho phép người dùng thiết lập một giá trị áp suất đầu ra mong muốn, bất kể áp suất đầu vào là bao nhiêu.

Van giảm áp được chia ra làm 2 loại chính: Van giảm áp tác động trực tiếp và van giảm áp tác động gián tiếp. 

Van điện từ nước

Van điện từ nước là thiết bị đóng/mở dòng lưu chất bằng điện, hoạt động nhờ từ trường tạo ra bởi cuộn coil. Khi được cấp điện, cuộn coil sinh ra lực hút làm di chuyển ty van, từ đó điều khiển trạng thái đóng/mở của màng van.

Van điện từ có sẵn dòng hơi, nước, khí,…

Van điện từ có nhiệm vụ kiểm soát dòng chảy tự động, nhanh chóng và chính xác, không cần thao tác cơ học thủ công. Thiết bị này thường được sử dụng trong: Hệ thống cấp thoát nước, hệ thống tưới tiêu tự động. Hoặc ứng dụng công nghiệp yêu cầu đóng – mở từ xa, vị trí nguy hiểm.

Ngoài ra, van điện từ sử dụng nguồn điện đa dạng như: 24V, 110V, 220V AC hoặc DC. Và được chia ra làm 2 loại chính: Van điện từ thường đóng (NC) và van điện từ thường mở (NO)

Cách chọn van cho hệ thống cấp nước

Chọn đúng van cho hệ thống cấp nước không chỉ giúp hệ thống vận hành ổn định mà còn tiết kiệm chi phí bảo trì, kéo dài tuổi thọ thiết bị và hạn chế rủi ro kỹ thuật. Dưới đây là những tiêu chí chọn van cho hệ thống cấp nước. 

Cách lựa chọn van cho hệ thống cấp nước đúng chuẩn

Chất liệu van phù hợp với môi trường lưu chất

Việc chọn đúng chất liệu van là yếu tố quan trọng để đảm bảo tuổi thọ và an toàn vận hành. Mỗi môi trường nước sẽ có đặc tính riêng, vì vậy chất liệu cần được lựa chọn theo các tiêu chí sau:

• Gang: Phổ biến nhất, chịu áp lực tốt, giá hợp lý – thích hợp cho nước sạch và nước thải thông thường.
• Inox (304, 316): Chống ăn mòn cao, dùng cho hệ thống có hóa chất nhẹ hoặc nước nóng.
• Đồng: Tốt cho nước sinh hoạt, kháng khuẩn tự nhiên, thường dùng ở đầu nguồn nước dân dụng.
• Nhựa (PVC, UPVC, CPVC): Nhẹ, dễ lắp đặt, chịu ăn mòn tốt – phù hợp cho nước có pH cao hoặc áp suất thấp.

Kích thước van & áp lực hệ thống

Chọn van đúng kích thước danh định (DN) và áp suất làm việc (PN) giúp hệ thống hoạt động hiệu quả và tránh quá tải:

• Kích thước van phải khớp với đường kính ống: DN15, DN50, DN100, DN200…
• Áp suất làm việc: Van thường có tiêu chuẩn PN10, PN16, PN25… Hệ thống có máy bơm công suất lớn → cần chọn van chịu áp cao hơn.

Nên tham khảo lưu lượng yêu cầu (m³/h) để chọn loại van không gây nghẽn dòng hoặc tăng trở lực dòng chảy.

Tần suất đóng/mở – Chọn cơ hay tự động

Hiểu rõ mức độ vận hành của hệ thống giúp bạn chọn đúng loại cơ cấu điều khiển:

• Tần suất đóng/mở thường xuyên → dùng van điều khiển điện hoặc khí nén, giúp tự động hóa và giảm công sức vận hành.
• Vị trí khó thao tác hoặc trên cao → nên chọn van điện từ hoặc điều khiển từ xa.
• Hệ thống đơn giản, ít thao tác → van tay gạt hoặc tay quay là lựa chọn tiết kiệm.

Dễ bảo trì – Có sẵn phụ kiện thay thế

Một yếu tố thường bị bỏ qua: khả năng bảo trì và thay thế linh kiện. Khi hệ thống vận hành lâu dài, hỏng hóc là điều không tránh khỏi – van cần dễ sửa chữa để giảm thời gian dừng máy.

• Chọn loại van có cấu tạo đơn giản, dễ tháo lắp (ưu tiên mặt bích hoặc ren thông dụng).
• Ưu tiên sản phẩm có linh kiện sẵn trên thị trường: gioăng, ty van, lò xo, đĩa van…
• Đơn vị cung cấp có dịch vụ kỹ thuật, bảo hành, thay thế nhanh là điểm cộng lớn.

Thương hiệu uy tín – Chứng nhận rõ ràng

Chọn van từ nhà sản xuất có thương hiệu, được kiểm định bởi các tổ chức chất lượng là cách giảm thiểu rủi ro khi vận hành:

Ưu tiên các thương hiệu có chứng chỉ ISO 9001, CE, JIS…

Van cần có tài liệu kỹ thuật rõ ràng: thông số áp suất, vật liệu, kích thước, sơ đồ lắp đặt.

Các hãng uy tín như: Wonil (Hàn Quốc), FAF (Thổ Nhĩ Kỳ), KosaPlus (Hàn Quốc), Haitima (Đài Loan)…

Việc lựa chọn đúng van cho hệ thống cấp nước không chỉ là bước kỹ thuật đơn thuần mà còn là yếu tố then chốt đảm bảo toàn bộ hệ thống vận hành ổn định, an toàn và hiệu quả lâu dài.
Bạn đang tìm dòng van phù hợp cho hệ thống cấp nước, hệ thống xử lý nước thải, hãy liên hệ ngay với Tuấn Hưng Phát để được tư vấn miễn phí.